Kalamarın sürprizlerle dolu desenleri ve su altı seslerinin bu desenler üzerine olan etkileri

Kalamar, kromatoforlar olarak bilinen bir dizi pigment içeren hücreyi aktive etmek için kaslarını kullanır. (Fotoğraf Paul Caiger, © Woods Hole Oşinografi Enstitüsü)

İnsanlar olarak, duygularımızı iletmek söz konusu olduğunda pek çok seçeneğimiz var, özellikle sözsüz olanlarda da. Korkmuş, korumacı, heyecanlı veya evet, hatta birinden hoşlandığımızı hissettiğimiz an, bunu sınırsız sayıda yüz ifadesi, beden dili jestleri ve göz bakışlarıyla ifade edebiliriz. 

Öyle görünüyor ki kalamarlar da edebiliyor.

Yaklaşık on beş yıldır kalamar ve diğer kafadanbacaklılar üzerinde çalışan WHOI yardımcı bilim insanı Aran Mooney, "Kalamar çok karmaşıktır ve iletişim ve sosyal etkileşimler için kullandıkları zengin renk desenleme yeteneklerine sahiptir" diyor.

Etkileyici bir şekilde, kalamar bir düzineden fazla farklı vücut modelinden oluşan bir çizebilir. İster aşk için parıldasın ister korkudan sararsın, bu esrarengiz yaratıklar görünüşe göre ne zaman kalabalığın arasından sıyrılıp ne zaman sıyrılmayacağını biliyorlar. Yüzgeçlerini puantiyelerle renklendirebilir, vücutlarına çizgiler gönderebilir veya okyanusun güneşsiz derinliklerine uyum sağlamak için dokunaçlarını siyaha çevirebilirler.

Mooney, gemi gürültüsü, sismik araştırmalar ve deniz inşaatı faaliyetleri gibi esas olarak insan yapımı sesler karşısında kalamarın nasıl tepki verdiğini araştırırken bu vücut deseni fenomenine tanık oldu.

Mooney, "Kalamarla, belirli sesleri ne kadar yıpratıcı bulduklarını belirlemeye yardımcı olmak için görebildiğimiz ve değerlendirebileceğimiz bir dizi renk deseni ve geçişi var" diyor. "Kazık çakma ve diğer inşaat gürültüsü kaynakları gibi dürtüsel sesler, onlar için en yıpratıcı olma eğilimindedir. Bundan çok korkmazlarsa, soluk bir renge dönüşebilirler. Ancak bu sesler onları gerçekten şaşırttığında, genellikle hızlı renk değişiklikleri ve daha koyu desenler göstererek tepki verirler.”

WHOI yardımcı bilim adamı Aran Mooney, sesin kalamar davranışı üzerindeki etkisini ölçmek için yaptığı deneyler sırasında bir yaşında bir kalamar tutuyor. (Fotoğraf Daniel Hentz, © Woods Hole Oşinografi Enstitüsü)

Şaşırtıcı bir şekilde, kalamar aynı anda farklı duyguları iletmek için birden fazla renk ve desen gösterebilir ki bu sosyal yaşamları için potansiyel bir nimet. Örneğin bir erkek kalamar, sağındaki başka bir erkeğe mesafesini koruma sinyali verirken solundaki bir dişiyi etkilemek için belirli kalıpları kullanabilir. 

WHOI balık ekolojisti Joel Llopiz kısa süre önce bu sosyal çok görevlilerden birini mikroskop altına aldı ve vücut desenli bonanza'nın bir videosunu kaydetti. Kamuflaj rock yıldızı gibi, hayvan göz kamaştırıcı bir ışık gösterisi yaptı ve kaslarını kullanarak kromatoforlar olarak bilinen bir dizi pigment içeren hücreyi aktive etti. Videoda, kalamarın şeffaf derisi boyunca genişleyen ve büzülen küçük kırmızı, sarı ve siyah renkli keseleri görebilirsiniz.

Ancak bu karmaşık vücut kalıplarının arkasındaki mekanikler gizemlidir. Kalamar sinir sistemleri inanılmaz derecede karmaşıktır ve araştırmacılar, nöronları ile kalamar işaret dilinden sorumlu motor işlevleri arasındaki bağlantı hakkında yeni bilgiler edinmeye başlıyorlar.

Tayvan'daki Ulusal Tsing Hua Üniversitesi'nde nörobilimci olan Dr. Chuan-Chin Chiao, laboratuvar deneylerinde oval kalamar (S.dersiana) olarak bilinen bir mürekkep balığı türünün optik lobunu uyarmak için elektrotlar kullandı. Ardından ortaya çıkan vücut kalıbı değişikliklerini gözlemledi. Dr. Chiao'yu şaşırtan bir şekilde, insan beyni ve kalamar sinir sistemlerinin düzenlenme şekli arasında büyük bir fark keşfetti: Beynimizde, belirli bir vücut bölümünün motor işlevini tek bir nokta kontrol ederken, kalamarda böyle bir şey yok.

Chiao, "Optik lob ile renk desenlerini değiştirmekten sorumlu kaslar arasında doğrudan bir ilişki bulamadık" diyor. "Optik lob, kalamarın üst motor komuta merkezidir, ancak beyinde bu kalıpları daha fazla kontrol etmek için birkaç alt motor merkezi vardır." Kalamar vücut deseni, Chiao ve diğer araştırmacıların daha önce düşündüğünden biraz daha karmaşık görünüyor. “Böyle benzersiz bir sisteme sahip başka bir hayvan grubu bulamıyoruz” diye ekliyor.

Mooney, Dr. Chiao'nun çalışmasının kalamar davranışı anlayışımızdaki kritik boşlukları kapatmaya yardımcı olduğunu ve bu karmaşık nöronların nasıl çalıştığını anlama ihtiyacını güçlendirdiğini söylüyor.

Mooney, “Bu adamlar, bilgiyi bilişsel olarak işleyen merkezi bir beyne sahip olmadıkları için bizden farklı bir yapıya sahipler” diyor. “Çevreye karşı daha reaktif ve duyarlılar.”

Kalamarın yüzeyin altında günlük olarak sahip olduğu tüm sosyal etkileşimler göz önüne alındığında, bu muhtemelen o kadar da kötü bir şey değil.

Kaynak: whoi.edu