 |
| Fotoğraf: Paul Einerhand |
“Gıda sahtekarlığı” olarak bilinen, kasıtlı olarak yiyeceklerin yanlış bir şekilde temsil edilmesi, etiketlenmesi veya reklamının yapılması, yeni bir fenomen değildir. Gıdanın aldatıcı tağşişinin, dürüst olmayan şekilde hızlı bir kâr elde etme vaadine dayanan uzun bir geçmişi vardır.
Avrupa çapında yaygın at eti skandalının ortaya çıkarılması, bu sorunun ne kadar yaygın ve çoğu zaman fark edilmediğini gösteriyor. Ancak, nispeten pahalı DNA tabanlı tekniklere başvurmadan tespit edilmesi zor olduğu için, geçmişte ve hatta günümüzde gıda sahtekarlığının ne kadar yaygın olduğunu tahmin etmek imkansız değilse de zordur.
Deniz ürünleri endüstrisinde gıda sahtekarlığına neden olan bir diğer faktör, ticari açıdan önemli bazı balık türleri üzerindeki baskıdır. Okyanusta yakalanan balıklar, dünyanın son büyük yabani gıda kaynağıdır. Ancak son 50 yılda, sanayileşmiş balıkçılık operasyonları sıradan hale geldikçe, aşırı avlanma küresel vahşi balık stoklarını tüketti. Bazı popüler türlerin balıkçılığı sayıları düşük seviyelere indirildi, bu noktada yaşanan eksiklikler, daha ucuz ve daha bol olan türlerin daha arzu edilen bir balık türü ile ikame edilmesi için bir teşvik sağlıyor.
Karşı karşıya olduğumuz durum, yalnızca deniz ürünlerinin yanlış etiketlenmesinden kaynaklanan potansiyel bir insan sağlığı sorunu değil, aynı zamanda bir koruma sorunu: bir balık türü yanlış bir şekilde diğeri olarak etiketlendiğinde, savunmasız veya tehdit altındaki türlerden kaçınmaya çalışan tüketiciler, o türleri sorumlu bir şekilde tüketme imkanına sahip olur.
Son yıllarda, dünya çapında yapılan çok sayıda araştırma, birçok farklı deniz ürünü çeşidiyle ilgili yanlış etiketlemeyi ortaya çıkardı. Araştırmada Batı Avrupa'da ticari olarak değerli iki beyaz balık, morina ve mezgit balığı üzerinde ortaya çıkarılan yüksek düzeylerde yanlış etiketleme üzerinde çalışıldı. Daha yakın zamanlarda, İngiltere'deki Salford Üniversitesi ve İrlanda'daki Dublin Üniversitesi Koleji'nden bir grup meslektaşla birlikte çalışarak, Tırpana adı altında satılan türlerin çeşitliliğini belirlemek için DNA testi kullanıldı. Bu süreçte, beklenmedik bir şekilde, İngiltere'deki büyük bir süpermarket tarafından satılan az sayıda yanlış etiketlenmiş ürün bulundu.
Tırpana, Kuzeydoğu Atlantik'ten avlanan bir dizi farklı vatoz türünün Batı Avrupa'da yaygın olarak satıldığı ortak terimdir. Morina balığı, mezgit balığı ve ton balığı gibi tipik olarak tüketilen kemikli balıkların aksine, vatozlar, aynı alt sınıf olan Elasmobranchii'ye giren köpekbalıklarıyla daha yakından ilişkili bir tür kıkırdaklı balıktır.
Vatozların koruma durumu türe göre değişiklik gösterir, bu nedenle tüketicilerin "tırpana" etiketli balıkları satın alırken sorumlu kararlar vermesi zordur. Yakın zamanda yayınlanan çalışmamızda, şu anda "tırpana" terimi altında en az altı farklı türün satıldığını bulduk; bunlardan üçü (sarı tırpana, dikenli tırpana ve tüylü tırpana) IUCN'de tehdit altındaki bitki ve hayvan türlerini listeyen Kırmızı Listede neredeyse tehdit altında kategorisine dahil edildi.
Birleşik Krallık ve İrlanda pazarlarında, tırpana olarak satılan çok az ürün, türleri tanımlayan daha fazla tanımla birlikte geldi. Deniz ürünlerinin etiketlenmesinde yaygın veya şemsiye terimlerin kullanımı şu anda AB içinde yasal olsa da, satılan balık türlerini tanımlayan daha açıklayıcı etiketler, alışveriş yapanların balık satın alırken sorumlu kararlar almalarını kolaylaştıracaktır.
Bu araştırmayla ilgili endişe verici olan şey, tür düzeyinde ayrıntılı bilgilerle paketlenmiş tırpana olarak satılan çok az balığın üçte birinin yanlış etiketlenmiş olduğuydu (altı örnekten ikisi). Paketleme, balıkların daha az endişe yaratacağını düşündürmesine rağmen, DNA analizi yoluyla bu ürünler, neredeyse tehdit altındaki bir tür kemikli balık olarak tanımlandı.
Dünyanın insan nüfusu arttıkça ve gıda üretim sistemleri büyüdükçe ve daha mekanize hale geldikçe, gıdalarımızın orijinal kaynağından giderek daha fazla ayrılıyoruz. Ürün etiketlerine güvenmenin ötesinde, tam olarak ne yediğimizi ve nereden geldiğini bilme konusunda kesin konuşmak zordur. Özellikle tür kıtlığının doğrudan çevresel kaygıya neden olduğu deniz ürünleri endüstrisinde, etiketler tüketicilerin kendileri için önemliyse sorumlu seçimler yapmalarını sağlayacak yeterli ve doğru bilgileri içermelidir.
Gıda sahtekarlığıyla ve özellikle de deniz ürünlerinin yanlış etiketlenmesi sorunuyla mücadele etmek için yasa yapıcıların etiketleme politikasının uygulanmasını ve uygulanmasını iyileştirmesi gerekir. İzleme programları, DNA tabanlı tür tanımlama tekniklerini içermelidir ve hileli etiketlemeye yönelik cezalar, caydırıcı olmak için yeterli olmalıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder