Derin mavi sularda sessizce süzülüp giden Manta vatozları, vücut yapıları gereği denizde oldukça ilgi çeken canlılardan. Genellikle kendi halinde olan ve tehdit edilmediğinde saldırgan tutum sergilemeyen Manta vatozu, Akdeniz çanağı içinde İskenderun Körfezine üremeye geliyor.
- Manta vatozları, Manta cinsi altında yer alan geniş ve yassı balıklardır.
- Geniş bir tanımla, tropik,subtropik ve ılıman denizlerin tümünde yaşarlar.
- Manta vatozunun iki türü vardır; ilki Manta birostris; büyük okyanus mantası, Manta alfredi; resif mantası.
- Büyük okyanıs mantası 7 metre kanat açıklığına ve 1350 kg'a kadar büyüyebilir fakat bu türün ortalama genişliği 4.5 metredir.
- Resif mantası ise 5 metre kanat açıklığına kadar büyüyebilirken ortalama kanat açıklığı 3.5 metredir.
- Her iki manta türünün de üçgen formlu yan (pektoral) yüzgeçleri, boynuza benzeyen sefalik yüzgeçler ve sudaki oksijeni kullanarak solunum yapmak için vücudun alt tarafında solungaçlar vardır.
- Solungaçlar, suyun içindeki plankton benzeri yiyecek parçalarını tutabilmek için pembe - kahverengi süngere benzeyen bir yapı ile kaplıdır.
- Mantaların alt çenelerinin derisinin üzerinde yaklaşık 300 sıra diş vardır.
- İskeletleri kıkırdaktan oluşmuştur, kemikleri yoktur.
- Kuyrukları iskelet desteğinden yoksundur ve diske benzeyen vücutlarına göre oldukça kısadır. Ayrıca Manta vatozunun kuyruğunda diğer vatozların kuyruğunda görülen zehirli dikenden yoktur.
- Tüm dünya sularındaki balıklar içinde Manta vatozlarının beyni en büyüktür ve Manta vatozunun zekası ile sosyal ilişkileri hakkında pek çok şey keşfedilmeyi beklemekte.
- Dorsaldan (üstten) bakıldığında Manta vatozu tipik şekilde siyah ya da omuzlarında solgun işaretleri olan askerler gibi görünürler.
- Alttan bakılığında genellikle beyazdırlar yada kolaylıkla tanınmalarını sağlayan soluk renkli işaretleri vardır.
- Manta vatozu, kanada benzeyen pektoral (yan) yüzgeçlerini kullanarak suyun içinde uçarcasına yüzer, aynı şekilde geriye doğru da yüzebilir.
- Bir saatte 24 km yüzebilirler.
- Nefes alabilmek için tıpkı köpek balıklarında olduğu gibi yüzmeye devam etmek zorundadırlar.
- Her iki Manta türü de pelajiktir, yani açık denizde yaşar.
- Büyük Manta hayatının büyük bir kısmını kıyıdan uzakta akıntılarla seyahat ederek, zooplankton bakımından zengin olan yükselim sularının olduğu yerlere göç ederek geçirir. Okyanus Mantası çoğunlukla açık denizdeki okyanus adalarıyla ilişki içindedir.
- Büyük Manta ile Resif Mantası karşılaştırıldığında, Resif Mantası daha çok sığ ve kıyı kesiminde bulunur fakat lokal göçler tespit edilmiştir.
- Dış parazitlerinden kurtulmak için resiflerdeki temizlik istasyonlarına uğrarlar. Parazitleri yiyen balıklar Mantanın üzerindeki parazitleri yerken balık bir kaç dakikalığına resife yakın bir yerde konumlanır.
- İlkbahardan sonbahara kadar kıyıda da rastlanabilecek olan bu balıklar kışın açık denizlere göç eder.
- Gündüz suyun üst kısımlarında yüzerlerken geceleri daha derinlere inerler.
- Üzerine telsiz vericileri takılmış olan balıkların, yakalandıkları yerden en az 1000 metre derinliğe ve 1000 km uzağa gittiği tespit edilmiştir.
- Mantalar yalnız ya da 50 kadar başka mantayla, hatta başka türdeki balıklarla grup oluşturarak seyahat edebilirler, deniz kuşlarıyla ve memelilerle ilişki kurabilir.
- Mantalar okyanustaki devler olmalarına rağmen denizdeki en küçük organizmalarla beslenirler. Özellikle hayvanat bahçelerinde beslenenler kopepod, küçük karidesçikler ve ok solucanı gibi planktonvari beslenir.
- Besinsel zenginliklerden yararlanmak için mevsim göçleri yaptıkları bilinmektedir.
- Ortalama büyüklükteki bir Manta vatozu her hafta vücut ağırlığının % 13'ü kadar yiyebilir.
- Mantaların görme ve koklama duyuları akuttur ve avlarını bulmalarını sağlar. Av bulunduğunda Manta avını yoğunlaştırana kadar etrafında yüzer ve ağzını bir huni gibi açarak yoğunlaştırılmış plankton çorbasını yutar. Solungaçlardaki süngerimsi yapı bu çorbanın içindeki organizmaları süzer ve mideye doğru iter.
- Planktonca zengin bir suda 50'ye yakın Manta olabilir.
- Mantalar bazen tamamen bazen de kısmen sudan sıçrayarak çıkarlar. Bunlar balığın önce kafasının suya girdiği tipik sıçrayış şeklinde ya da balinalarda olduğu gibi kuyruk kısmının sudan çıkarılması biçiminde olur. Sıçrama davranışına neden olan şeyler çok net olmamakla birlikte avlanma, çiftleşme ritüeli, doğum, iletişim kurma ve parazitlerle remoraların uzaklaştırılması için olduğu düşünülmektedir.
- Çiftleşme yılın farklı zamanlarında ve Manta'nın menzili içinde gerçekleşir.
- Mantalar ovovivipardır. Dişi yavruları doğurur fakat yumurtalar dişinin bedeni içinde büyür. 12 - 13 aylık bir gebelik periyodundan sonra dişi birey, kanat açıklığı 1.5 metre kadar olan tek bir - nadiren iki - bebek doğurur.
- Manta vatozları 50 yıl kadar yaşayabilir.
- Büyük vücutlarından ötürü denizdeki en dehşet verici avcılar - büyük beyaz, kaplan ve çekiç baş köpek balığı ve orka gibi - Manta vatozlarının doğal kovalayıcısıdır.
- Manta etinin tüketimi çok yaygın olmamakla birlikte dünyanın bazı kesimlerinde Manta avcılığı yapılmaktadır. Karaciğerinin yağı ve aşındırıcı özellikteki derisinin pazarı vardır. Solungaçları koruyan solungaç tırmıkları ise toplanarak geleneksel Çin tıbbında bileşen olarak kullanılır.
- Her iki tür de Uluslararası Doğa Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesinde “savunmasız” olarak sınıflandırılmaktadır.
- Manta vatozlarının toplandığı yerler turistlerce ilgi görür ve bu da turizm gelirlerine katkı sağlar. Bahamalar, Cayman Adaları, İspanya, Fiji, Taylan, Endonezya, Hawaii, Batı Avusturalya ve Maldivler önemli toplanma alanlarıdır.
- Büyüklüklerinden dolayı Manta'ların akvaryumlarda beslenmeleri zordur. Dünyada yalnızca bir kaç akvaryumda Manta vatozu vardır.
- "Manta" kelimesi Portekiz ve İspanyol denizciliğinde pelerin ya da battaniyeye benzeyen bir tür av aracından gelmektedir.
- Kadim Peru'lu Moche insanları denize ve deniz hayvanlarına ibadet ederlerdi. Sanatlarında Manta vatozunu görmek mümkün.
- Tarihsel olarak, Mantaların büyüklüklerinden ve güçlerinden korkuluyordu. Denizciler eğer Manta yerlerse gemilerinin demirlerinden çekilerek batacağına inanıyorlardı.
- Boynuza benzeyen sefalik yüzgeçleri nedeniyle Manta vatozları "şeytan balığı" olarak da bilinir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder