Akdeniz bölgesindeki tatlı su türleri iklim değişikliğinden daha fazla etkileniyor

İklim değişikliğinin bir çok balık türünün yaşamını ve dolayısıyla avcılığını yada yetiştiriciliğini etkileyeceği artık su götürmez bir gerçekken Akdeniz'de yaşayan balık türleri için durum dünyanın diğer taraflarından pek farklı değil. İspanya'daki Girona Üniversitesi IGB, Norveç Araştırma Merkezi (NORCE) ve Çek Bilimler Akademi'sinin ortaklaşa elde ettiği bulgular da tam olarak Akdeniz'deki balıkların iklim değişikliğine karşı durumlarını ortaya koyuyor.

Bir çok balık türünün küresel ölçekte aşırı avcılığın tehdidi altında olduğu gerçeğinin yanında artık iklim değişikliğinin de popülasyonları tehdit ettiği ve tehditin türlerin geleceğinde negatif bir etkiye sahip olduğu anlaşılmaktadır. Fakat tatlı sularda yaşayan balıkların yüzleşmesi gereken başka sorunları var; iç sulardaki kuruma, su seviyelerindeki dalgalanmalar ve yükselen su sıcaklıklarına bağlı değişmeler gelecekte bir sürü türün varlığını doğrudan etkileyecek. Örneğin balıkların toplam biyokütlesi ciddi şekilde düşecek ve bir süre sonra daha fazla türün yok olduğunu göreceğiz. Uluslararası Doğa Koruma Birliği'nin Kırmızı Listesine (IUCN) göre tatlı su türlerinin üçte biri iklim değişikliğinin etkilerine doğrudan açık. Bu da tatlı sularda yaşayan balıkların dünyadaki en riskli canlı grubu içinde olduğunu gösteriyor.

Global Change Biology dergisinde yayınlanmış olan ve Çek Araştırmalar Akademisi'nden Ivan Jaric tarafından liderlik edilen yeni bir araştırma hangi türlerin ilkim değişikliğinden etkilendiğini araştırıyor. "Su tutma sorununu tatlı sulara kota getirerek önlemek mümkün olmayacak. Avrupa'nın balık stoklarını korumak için yönetim girişimleri ve programları mutlaka gelecekteki değişiklikleri göz önünde bulundurmalı. Bunun ışığında türlerin en çok etkilenecekleri bölgeleri ve türleri tanımlamak önemli" diyor araştırmanın baş yazarı.

Bu bilgilerin ışığında iklim değişikliklerine nasıl hassasiyet göstereceklerini anlamak için 443 Avrupa tatlı su balık türü incelendi. Ekip bu veriyi özellikle savunmasız türlerin bir listesini hazırlamak için kullandı. Bu listeye göre, Akdeniz bölgesinde yaşayan Avrupa türleri iklim değişikliklerine karşı daha hassas durumda. Uç koşullara sahip çevrelerde yaşayan balıklar koşulların değişimine karşı özel bir hassasiyet içerir. Akdeniz bölgesinde yaşayan ve "ilk on" listesine giren türlerin çoğu Yunanistan'dan ve diğerleri de İspanya ile Portekiz'den.

Listenin ilk on sırası şöyle; Knipowitschia milleri, Valencia letourneuxi, Iberochondrostoma almacai, Barbus euboicus, Squalius malacitanus, Aphanius baeticus, Knipowitschia goerneri, Squalius keadicus, Pelasgus laconicus, Tropidophoxinellus spartiaticus. Listedeki diğer türleri buradaki bağlantıdan takip edebilirsiniz.

Dahası, iklim değişikliğine karşı kısmi olarak hassasiyet gösteren türlerin çoğu düşük ticari ve balıkçılık değerine sahip olan türler. "En duyarlı türler genellikle küçük vücuda sahiptir, küçük bir dağılım alanları vardır ve doğrudan ekonomik değerleri yoktur. Yine de bazen besin zincirinde ve ekosistemde önemli roller oynarlar. Yönetim ölçümlerinin sadece balıkçılığa odaklanmadığını, doğaya ve insana sağladıkları karmaşık hizmetleri korumaya odaklandığını görmek isterdim." diyor araştırmanın yardımcı yazarı ve IGB araştırmacısı Gregor Kalinkat.

Çalışmanın sonuçları, iklim değişikliğine karşı hassas olan Avrupa balık türlerinin korunmasına yönelik önlemlerin, özellikle Akdeniz bölgesinde yoğunlaşması gerektiğinin açık bir göstergesidir.

sciencedaily.com adresindeki yazıdan Türkçe'ye adapte edilmiştir.

Dünya üzerindeki diğer türlerin durumuyla ilgili bilgi almak için IUCN Red List sitesini ziyaret edebilirsiniz.