Su ürünleri yetiştiriciliği operasyonunun temelini oluşturan hayvanlar yetiştiricilik süresi boyunca iki farklı yaşam evresinden geçer; bunlar kuluçkahane ve büyütme evreleridir. Kuluçkahane, hayvanların kontrollü koşullar altında döllendikleri ve yumurtadan çıkarak belirli bir büyüklüğe ulaşana kadar yaşadıkları yerdir. Peki işi pratiğe dökmek gerektiğinde bu ne anlama gelmekte?
Bugün su ürünleri yetiştiriciliğinde dölleme işlemi yavrularda olması arzu edilen karakteristiklerin ve özellikleri belirlenmesi ve bunların bu özellikleri taşıyan yetişkin hayvanlar kullanılarak başlar. Döllemede yumurtaları yada spermleri kullanılacak olan hayvanlara "anaç" adı verilir ve arzu edilen benzer karakteristik özelliklerin seçimi yada uzun süreler boyunca anaçlarda bulunan bu özelliklere üretim yapmaya seçici üreme adı verilir. Seçici üreme, uzun sürelerden bu yana tarımda, meyvecilikte, sebzecilikte ve karasal kökenli canlıların üretilmesinde de kullanılmaktadır. Su ürünleri yetiştiriciliğinde uygulanan seçici üreme metodu da tam olarak bu şekilde yapılmaktadır ve karasal kökenli ürünlerin üretiminden tek farklı suda yapılıyor olmasıdır.
Anaçlar nasıl seçilir ve iyi bir anaç hangi özellikleri taşımalıdır?
Balıkçılıkta kullanılan anaçları seçerken dikkat edilmesi gereken en önemli konu başlıklarının içinde büyüme oranları, hastalıklara karşı direnç ile büyüklük ve et verimi gibi fiziksel karakteristik özellikler yer alır. Yetiştiricilik için gerekli yavru balıkları elde etmek için gerekli olan anaç balıklar seçildikten sonra kontrollü koşullar altında çiftleştirilerek döllenirler. Şimdi, dünyada fazlaca yetiştiriciliği yapılan 3 türe - Atlantik somonu, karides ve tilapya - daha yakından bakarak bu konu hakkında biraz daha fazla bilgi sahibi olabiliriz.
Atlantik somonu
Kuluçkahanenin sağımhane bölümünde sağılarak yumurtaları alınan dişi bireyin yumurtalarının üzerine "Milt" yada Türkçe'de "süt" adı verilen ve içinde erkekten sağılarak alınmış spermleri içeren sıvı dökülerek karıştırılır ve döllenme bu şekilde gerçekleştirilir.
Yumurta ve spremler sıyırma yada sağma denilen bir işlemle elde edilir. Sertifikalı su ürünleri yetiştiriciliği yapan üreticilerin sağım işinde anaç sağlığını ve refahını korumak için uyması gereken sıkı kurallar vardır. 3 ay kadar sonra döllenmiş yumurtalar açıldığında ortaya çıkan ve yumurtanın içindeki protein yönünden zengin yumurta sarısını yiyerek beslenen canlıya alevin adı verilir. Alevin daha sonra dışarıdan yem tüketmeye başlayan somon yavrularına dönüşür. Yavrular biraz daha büyüyünce parr olarak adlandırılır ve sonunda ise smolt olur. Yeterince büyümüş olan balık yavruları porsiyonluk boya büyütülecekleri tuzlu su tesislerine taşınmak için hazırdır. Döllenmenin yapılması ile tuzlu su tesislerine taşıma arasında geçen süre ortalama 12 - 18 ay ve hasadın gerçekleştirilmesine kadar geçen süre ise ortalama 3 yıldır.
Karides
Karides yetiştiriciliğinde kuluçkahaneler için anaç 3 şekilde elde edilebilir. Bunlar doğadan yakalama, halihazırda büyütülmüş karideslerden elde edilmiş üretme materyali yada anaç satan başka tesislerden satın alma yolu. Sertifikalı karides yetiştiriciliği doğadan yakalanmış olan karideslerin anaç olarak kullanılmasına izin vermektedir fakat sürdürülebilir olarak elde edildikleri ve hastalıklardan arındırılmış olduklarından emin olunması için sıkı bir standardizasyonları vardır. Dişi anaçların olgunlaştırılmasını uyarmak için "ablasyon" adı verilen bir süreç sıklıkla uygulanmaktadır. Tipik şekilde sertifikalı su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmeler için bu yöntemin uygulanması için yayınlanmış kurallar ve kılavuzlar vardır.
Karidesler kuluçkalandıktan ve kuluçkalar yumurtadan çıktıktan sonra kuluçkahanede gelişmek için 26 - 31 gün arasında bir zamana ihtiyaç duyar. Büyütme tesislerine aktarılmadan önce döllenmiş yumurta safhasından başlayıp post larva olarak biten aşamaya kadar pek çok aşaması vardır. Post larvaya ulaşım süresi 3,5 - 6 ay kadar sürer ve post larvaya ulaşmış olan karidesler herhangi bir yere taşınabilir.
Tilapya
Tilapyalar asenkron şekilde üretilebilirler. Bu, 4 dişi anaca karşı 1 erkek anaç oranında stoklama yapılabileceği anlamına gelmekte. Tilapyaların bir diğer karakteristik özelliği ise döllenmiş yumurtaların dişi anacın ağzında kuluçka edilmesidir bu nedenle tilapyalara "anne ağızlı kuluçka makinesi" adı da verilir. Tilapyalar sağım yoluyla üretilebildikleri gibi dişi ve erkek balıklar bir havuza yada tanka konarak da kolaylıkla üretilebilirler. Döllenmeden sonra dişi balık yumurtaları ağzına alarak orada tutar. Döllenen yumurtaların doğal ortamda açılması sağlanabilir yada kuluçkahanelere alınarak özel tasarımlı inkübatörlerde açtırılır. Her iki yöntemde de yavrular toplandıkça yüksek oranda erkek bireye sahip olmak için balıklar 3 ay kadar özel bir yemle beslenir. Yavrular büyütme tesisine alınmadan önce 2 - 3 aylarını bu şekilde geçirirler.
Duyarlı bir su ürünleri yetiştiriciliği için iyi beslenmiş ve düzgün gelişmiş, hastalıksız ve dayanımı yüksek parr, post larva ve tilapya fingerlingi sağlayan kuluçkahanelerin önemi büyüktür. Sertifikalı su ürünleri yetiştiriciliği standartları ise yem, hayvan sağlığı, refah ve sağlık planlamaları gibi çevresel ve sosyal kaygıların girdileri konusunda yol gösterici görev üstlenir.
aquaculture.ggn.org adresindeki yazıdan Türkçe'ye adapte edilmiştir.
Bugün su ürünleri yetiştiriciliğinde dölleme işlemi yavrularda olması arzu edilen karakteristiklerin ve özellikleri belirlenmesi ve bunların bu özellikleri taşıyan yetişkin hayvanlar kullanılarak başlar. Döllemede yumurtaları yada spermleri kullanılacak olan hayvanlara "anaç" adı verilir ve arzu edilen benzer karakteristik özelliklerin seçimi yada uzun süreler boyunca anaçlarda bulunan bu özelliklere üretim yapmaya seçici üreme adı verilir. Seçici üreme, uzun sürelerden bu yana tarımda, meyvecilikte, sebzecilikte ve karasal kökenli canlıların üretilmesinde de kullanılmaktadır. Su ürünleri yetiştiriciliğinde uygulanan seçici üreme metodu da tam olarak bu şekilde yapılmaktadır ve karasal kökenli ürünlerin üretiminden tek farklı suda yapılıyor olmasıdır.
Anaçlar nasıl seçilir ve iyi bir anaç hangi özellikleri taşımalıdır?
Balıkçılıkta kullanılan anaçları seçerken dikkat edilmesi gereken en önemli konu başlıklarının içinde büyüme oranları, hastalıklara karşı direnç ile büyüklük ve et verimi gibi fiziksel karakteristik özellikler yer alır. Yetiştiricilik için gerekli yavru balıkları elde etmek için gerekli olan anaç balıklar seçildikten sonra kontrollü koşullar altında çiftleştirilerek döllenirler. Şimdi, dünyada fazlaca yetiştiriciliği yapılan 3 türe - Atlantik somonu, karides ve tilapya - daha yakından bakarak bu konu hakkında biraz daha fazla bilgi sahibi olabiliriz.
Atlantik somonu
Kuluçkahanenin sağımhane bölümünde sağılarak yumurtaları alınan dişi bireyin yumurtalarının üzerine "Milt" yada Türkçe'de "süt" adı verilen ve içinde erkekten sağılarak alınmış spermleri içeren sıvı dökülerek karıştırılır ve döllenme bu şekilde gerçekleştirilir.
Yumurta ve spremler sıyırma yada sağma denilen bir işlemle elde edilir. Sertifikalı su ürünleri yetiştiriciliği yapan üreticilerin sağım işinde anaç sağlığını ve refahını korumak için uyması gereken sıkı kurallar vardır. 3 ay kadar sonra döllenmiş yumurtalar açıldığında ortaya çıkan ve yumurtanın içindeki protein yönünden zengin yumurta sarısını yiyerek beslenen canlıya alevin adı verilir. Alevin daha sonra dışarıdan yem tüketmeye başlayan somon yavrularına dönüşür. Yavrular biraz daha büyüyünce parr olarak adlandırılır ve sonunda ise smolt olur. Yeterince büyümüş olan balık yavruları porsiyonluk boya büyütülecekleri tuzlu su tesislerine taşınmak için hazırdır. Döllenmenin yapılması ile tuzlu su tesislerine taşıma arasında geçen süre ortalama 12 - 18 ay ve hasadın gerçekleştirilmesine kadar geçen süre ise ortalama 3 yıldır.
Karides
Karides yetiştiriciliğinde kuluçkahaneler için anaç 3 şekilde elde edilebilir. Bunlar doğadan yakalama, halihazırda büyütülmüş karideslerden elde edilmiş üretme materyali yada anaç satan başka tesislerden satın alma yolu. Sertifikalı karides yetiştiriciliği doğadan yakalanmış olan karideslerin anaç olarak kullanılmasına izin vermektedir fakat sürdürülebilir olarak elde edildikleri ve hastalıklardan arındırılmış olduklarından emin olunması için sıkı bir standardizasyonları vardır. Dişi anaçların olgunlaştırılmasını uyarmak için "ablasyon" adı verilen bir süreç sıklıkla uygulanmaktadır. Tipik şekilde sertifikalı su ürünleri yetiştiriciliği yapan işletmeler için bu yöntemin uygulanması için yayınlanmış kurallar ve kılavuzlar vardır.
Karidesler kuluçkalandıktan ve kuluçkalar yumurtadan çıktıktan sonra kuluçkahanede gelişmek için 26 - 31 gün arasında bir zamana ihtiyaç duyar. Büyütme tesislerine aktarılmadan önce döllenmiş yumurta safhasından başlayıp post larva olarak biten aşamaya kadar pek çok aşaması vardır. Post larvaya ulaşım süresi 3,5 - 6 ay kadar sürer ve post larvaya ulaşmış olan karidesler herhangi bir yere taşınabilir.
Tilapya
Tilapyalar asenkron şekilde üretilebilirler. Bu, 4 dişi anaca karşı 1 erkek anaç oranında stoklama yapılabileceği anlamına gelmekte. Tilapyaların bir diğer karakteristik özelliği ise döllenmiş yumurtaların dişi anacın ağzında kuluçka edilmesidir bu nedenle tilapyalara "anne ağızlı kuluçka makinesi" adı da verilir. Tilapyalar sağım yoluyla üretilebildikleri gibi dişi ve erkek balıklar bir havuza yada tanka konarak da kolaylıkla üretilebilirler. Döllenmeden sonra dişi balık yumurtaları ağzına alarak orada tutar. Döllenen yumurtaların doğal ortamda açılması sağlanabilir yada kuluçkahanelere alınarak özel tasarımlı inkübatörlerde açtırılır. Her iki yöntemde de yavrular toplandıkça yüksek oranda erkek bireye sahip olmak için balıklar 3 ay kadar özel bir yemle beslenir. Yavrular büyütme tesisine alınmadan önce 2 - 3 aylarını bu şekilde geçirirler.
Duyarlı bir su ürünleri yetiştiriciliği için iyi beslenmiş ve düzgün gelişmiş, hastalıksız ve dayanımı yüksek parr, post larva ve tilapya fingerlingi sağlayan kuluçkahanelerin önemi büyüktür. Sertifikalı su ürünleri yetiştiriciliği standartları ise yem, hayvan sağlığı, refah ve sağlık planlamaları gibi çevresel ve sosyal kaygıların girdileri konusunda yol gösterici görev üstlenir.
aquaculture.ggn.org adresindeki yazıdan Türkçe'ye adapte edilmiştir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder