Ekolojik yönden incelediğimizde Akdeniz, gerek Atlas Okyanusu ile direk, gerekse Karadeniz gibi tuzluluk yönünden düşük değerlere - yaklaşık %0,18, sahip olan bir deniz ile Marmara üzerinden bağlantısı sayesinde pek çok farklı türe ev sahipliği yapmayı sürdürüyor. Cebelitarık Boğazından İsrail kıyılarına kadar yaklaşık 2.5M km²'lik yüz ölçümü ile dünyadaki en önemli denizlerden birisi.
Tüketilebilir ve ticari öneme sahip olan türlerin yanı sıra insan tarafından tüketilmeyen fakat en az insan kadar etkili bir şekilde besin piramidinin üst basamaklarında yer alan köpek balıkları Akdeniz'in ekolojik bileşenlerinin en önemli birimlerinden birisini oluşturuyor.
Birleşmiş Milletler Çevre Programı ve Akdeniz Eylem Planı'nın yayınladığı bir katalogda Akdeniz'de bulunan ve klasik "balık" vücut formudaki köpekbalıkları 12 tane olarak gösteriliyor. Bunun yanında köpek balıkları ailesi içinde yer alan ve yassı formda olan başka türlere de Akdeniz'de rastlanabiliyor.
Köpekbalıkları, sistematik sınıflandırma içinde omurgalılar şubesinde ve kıkırdaklı balıklar sınıfında yer alıyor. Suyun orta kesiminde ve zeminde yaşayan türleri olduğu gibi aynı zamanda sadece etçil, etçil ve otçul ve yalnızca planktonla beslenen türleri de vardır. Akdeniz'de ise bu beslenme türlerine sahip olan türler suyun farklı kesimlerinde yer almaktadır.
Köpekbalıkları, popüler kültürün içinde saldırgan canavarlar olarak temsil edilmektedir. Doğal beslenme davranışlarıyla birlikte görünümleri, köpekbalıklarının birer katil yada canavar olarak tanımlanmalarına neden oluyor.
Taraklı çekiçbaş köpekbalığı
Sphyrna lewini
Köpekbalıkları içinde en çok ilgi çeken türlerden biridir. Kafasının iki yanında çıkıntılar vardır. Üremeleri, beslenmeleri, avlanmaları ve göçleri ile ilgili pek çok karanlık nokta vardır. Erkek bireyleri 1,5 - 1,8 metre ve 29kg civarındayken dişilerinin 2,5 metreye ve 80kg'a kadar büyüyebilir. Özellikle gençken, metabolizmaları çok hızlıdır ve bu da daha fazla besin ihtiyacı demektir. Tropik suların pelajik zonlarında 500 metreye kadar olan derinliklerde yaşarlar. Gündüzleri kıyıya yakın yerlerde geceleri ise açık denizde bulunur.
Büyük beyaz köpekbalığı
Charcharodon carcharias
6 metreye kadar büyüyebilen ağırlığı 1.5 tona kadar artabilir. Tropik sularda yaşar ve Türkiye kıyılarındaki Akdeniz, Ege, Marmara ve hatta Karadeniz'de de bulunabilir. Orkinosun doğal avcısıdır. Çiğnemeden bütün olarak yutar. Kana ve elektirksel değişimlere karşı çok hassastır. Televizyon filmlerine konu olan katil köpek balığı budur. Ağızlarındaki 3000'e yakın diş koparmaya ve parçalamaya yarar. İç döllenme ile ürerler.
Camgöz
Galeorhinus galeus
İnce ve narin yapısı ile Akdeniz'de olduğu kadar Güney Afrika, Güney Amerika, Avusturalya ve kuzey ülkelerinin karasularında da yaşayan camgöz, aynı zamanda av köpekbalıkları olarak da bilinir. Uzun burunlu ve geniş ağızlıdır. Erkekleri ve dişileri ortalama 2 metre uzunluğunda olabilir ve en ağır camgöz yaklaşık 45kg ağırlığında ölçülmüştür. Sırt tarafı koyu renkli karın kısmı ile açık renklidir. Tabana yakın yerlerde, çakılların ve kayalıkların arasında, 50 metreden daha derin yerlerde gezinir. Daha küük balıklarla ve kabuklularla beslenir, göçebedir.
Güneşlenen köpekbalığı (Büyük camgöz)
Cethorhinus maximus
Dünyanın en büyük köpekbalığı olan Balina Köpekbalığı (Rhincodon typus)'tan sonraki en büyük köpekbalığıdır. 10 metre uzunluğa ve 3 ton ağırlığa ulaşabilir. Büyüklüğüne rağmen tıpkı balina köpekbalığı gibi, suyun içindeki planktonu süzerek beslenir. Balina köpekbalığı süzdüğü suyu püskürtürken büyük camgöz solungaçları ile suyu tarayarak beslenir. Beş solungacı vardır ve burnu çok uzundur. Koyu gri yada siyaha yakın renkli olmasının yanında gövdesinin rengi üzerinden daha koyudur. Kutup kuşağına yakın ve yarı- tropik / serin sularda yaşamayı sever. Uzun mesafeler katedip derin sulara kadar dalabilirler.
Mahmuzlu camgöz
Squalus acanthias
80 - 100cm uzunluğunda, ince ve uzun vücut yapısına sahip bir türdür. Sırtındaki iki sırt yüzgecinin ortasında sivri birer mahmuz bulunur. Halk arasında camgöz olarak adlandırılmasına rağmen sistematik olarak camgözler içinde yer almaz. Burnu uzun gözleri büyüktür. Çok keskin dişlere sahiptir ve bu nedenle profesyonel balıkçıların ağlarına zarar verdiği görülür. Ağzında iki sıra diş bulunur. Etçil beslenir, sürü halindeki balıklar ve kafadan bacaklılar tükettiği besinler arasındadır. İnsanlara saldırdığı görülmemiştir. Avrupa'da, Amerika'da, Kanada'da buy balığın tüketimi vardır. Avrupa'da ticareti yapılan fakat tüketilmesi tavsiye edilmeyen türler listesinde yer almaktadır.
Kısa yüzgeçli Mako - Sivriburun camgöz
Isurus oxyrhincus
60 ile 200kg arasındaki ağırlığa erişebilen sivri burun camgöz, genellikle koyu mavi sırt rengine sahiptir. Gövdesinin altı beyazdır ve etçil beslenir. Ton, kılıç, yelken ve palamutgiller gibi hızlı yüzen balıklar bu köpekbalığının doğal besinleridir. Ortalama 40 km hızla yüzebilmekle birlikte 70km gibi etkileyici hızlara erişebilir, uzun mesafeleri yüzerek katedebilir. Köpekbalığı ailesi içindeki en hızlı balıktır. Tropik ve subtropik kuşaktaki ılık ve sıcak sularda yayılım gösterir. Dişi bireyler erkeklerden daha iri ve büyüktür. Suyun 500 metre derinliğine kadar olan pelajik bölgesinde yaşar.
Tilki köpekbalığı
Alopias vulpinus
6 metre kadar uzunluğa sahip olabilen bu köpekbalığını ayırdeden en önemli özelliği gözle görülür şekilde uzamış olan arka kuyruğunun üst kısmıdır. Kısa bir gövdesi vardır ve gövdesine oranla uzun yanal yüzgeçleri vardır. Koyu gri metalik bir gövde rengine sahiptir ve suyun pelajik bölgesinde yaşar. Çok soğuk kutup suları hariç tüm dünya denizlerinde, kıyıya yakın yerlerde ve açık denizde yaşar. Keskin iki sıra dişleri vardır. Vücut formu sayesinde hızlı ve efektif bir şekilde yüzer. Yavruları katil balinaların doğal besiniyken yetiştkin olanların bilinen avcısı yoktur.
Mavi köpekbalığı - Pamuk balığı
Prionace glauca
Ortalama 2 - 3 metre uzunluğa erişebilen pamuk köpekbalığı, ince ve uzun bir vücut formuna sahiptir ve uzun bir burnu vardır. Erkekleri ortalama 35kg civarında dişileri ise 150kg ağırlığında olabilir. Dünyada en derin, en soğuk ve en sıcak denizlerde yayılım göstermeyi başarmış köpekbalığıdır. Uzun mesafeleri yüzerek göç edebilirler. Kafadan bacaklılarla ve sürü halindeki balıklarla beslenir.20 yıla kadar yaşadığı düşünülmektedir. Vücudunun üst kısmı koyu mavi alt kısmı ise beyaz ve tonlarıdır. Koku duyuları son derece gelişmiştir.
İpek köpekbalığı
Carcharhinus falciformis
Dünya üzerindeki tropik denizlerde yaşayan ipek köpek balığı, diğer türler gibi pelajik bölgede yaşama eğilimi gösterir. 50 metreye kadar olan kıyı sularında sıklıkla rastlanır ve çok hareketli bir balık olmasıyla bilinir. Kafadanbacaklılarla ve diğer balıklarla beslenen iyi bir avcıdır. Düşük frekanslı elektik ve titreşimleri de kolaylıkla hisseder. İpek köpekbalığı saldırgan bir balıktır ve dalgıçlar için tehlikeli olabilir. Bazı ülkelerde ticari olarak avcılığı yapılır.
Siyah uçlu köpekbalığı
Charcharinus limbatus
2 - 2.5 metre uzunluğa erişebilen siyah uçlu köpekbalığı, etçildir ve küçüğk balıklarla ve yumuşakçalarla beslenir. Resiflerin çevresinde dolaştığı gözlenen bu köpekbalığı çok yaygın bir türdür ve genellikle zararsızdır. Tropik ve subtropik bölgelerde yayılım gösterir. Ayrıca acı sularda da rastlanabilir. Pektoral, kavdal ve pelvik yüzgeçlerinin ucundaki siyah noktalarla diğer türlerden ayrılır ve ismini buradan alır. Sırtı yüksekçedir ve dişleri uzun, sivridir. Hızlı ve enerjik bir avcıdır.
Dik burun karkaryas
Lamna nasus
Kuzey ve güney kutbunun soğuk, serin subtropik sularda yaşama eğilimi gösteren metalik renkli dikkat çekici bir köpekbalığı türüdür. Ortalama 2.5 metre ve 135kg civarında olabilir. Vücudunun üst kısmı gri alt tarafı ise beyazdır. Yaşadığı su kolonu içindeki balıklarla ve yumuşakçalarla beslenir. Kıyı suları ile 1400 metreye kadar olan derinliklere bulunabilir. Eti ve yüzgeçleri yüzünden avcılığı yapılır ve fiyatı yüksektir. Düşük üreme kabiliyeti, aşırı avcılığını karşılayamamaktadır.
Kum kaplanı köpekbalığı
Carcharias taurus
Hızlı, gelişmiş ve büyük balıkları avlama kabiliyeti olmadığından küçük yumuşakçalarla ve ahtapotlarla beslenen kum kaplanı köpek balığı, Akdeniz'in batı kıyılarında yayılım gösterir ve dünyadaki yayılımı kısıtlı olan türlerdendir. En geniş yayılım alanı Uzakdoğu kıyılarında gözlenmektedir. Burnu hafifçe yukarıya kıvrıktır ve bir kaç sıra dişleri vardır. Hemşire köpekbalığı olarak da bilinir. Ortalama 2 - 3 metreye kadar büyür, 110 -120kg'a kadar ağırlığa erişebilir. Sırtının üst kısmında kızıl-kahverengi noktalar vardır ve üst kısmı gridir. Su yüzeyden hava yutabilir.
Tüketilebilir ve ticari öneme sahip olan türlerin yanı sıra insan tarafından tüketilmeyen fakat en az insan kadar etkili bir şekilde besin piramidinin üst basamaklarında yer alan köpek balıkları Akdeniz'in ekolojik bileşenlerinin en önemli birimlerinden birisini oluşturuyor.
Birleşmiş Milletler Çevre Programı ve Akdeniz Eylem Planı'nın yayınladığı bir katalogda Akdeniz'de bulunan ve klasik "balık" vücut formudaki köpekbalıkları 12 tane olarak gösteriliyor. Bunun yanında köpek balıkları ailesi içinde yer alan ve yassı formda olan başka türlere de Akdeniz'de rastlanabiliyor.
Köpekbalıkları, sistematik sınıflandırma içinde omurgalılar şubesinde ve kıkırdaklı balıklar sınıfında yer alıyor. Suyun orta kesiminde ve zeminde yaşayan türleri olduğu gibi aynı zamanda sadece etçil, etçil ve otçul ve yalnızca planktonla beslenen türleri de vardır. Akdeniz'de ise bu beslenme türlerine sahip olan türler suyun farklı kesimlerinde yer almaktadır.
Köpekbalıkları, popüler kültürün içinde saldırgan canavarlar olarak temsil edilmektedir. Doğal beslenme davranışlarıyla birlikte görünümleri, köpekbalıklarının birer katil yada canavar olarak tanımlanmalarına neden oluyor.
Taraklı çekiçbaş köpekbalığı
Sphyrna lewini
Köpekbalıkları içinde en çok ilgi çeken türlerden biridir. Kafasının iki yanında çıkıntılar vardır. Üremeleri, beslenmeleri, avlanmaları ve göçleri ile ilgili pek çok karanlık nokta vardır. Erkek bireyleri 1,5 - 1,8 metre ve 29kg civarındayken dişilerinin 2,5 metreye ve 80kg'a kadar büyüyebilir. Özellikle gençken, metabolizmaları çok hızlıdır ve bu da daha fazla besin ihtiyacı demektir. Tropik suların pelajik zonlarında 500 metreye kadar olan derinliklerde yaşarlar. Gündüzleri kıyıya yakın yerlerde geceleri ise açık denizde bulunur.
Büyük beyaz köpekbalığı
Charcharodon carcharias
6 metreye kadar büyüyebilen ağırlığı 1.5 tona kadar artabilir. Tropik sularda yaşar ve Türkiye kıyılarındaki Akdeniz, Ege, Marmara ve hatta Karadeniz'de de bulunabilir. Orkinosun doğal avcısıdır. Çiğnemeden bütün olarak yutar. Kana ve elektirksel değişimlere karşı çok hassastır. Televizyon filmlerine konu olan katil köpek balığı budur. Ağızlarındaki 3000'e yakın diş koparmaya ve parçalamaya yarar. İç döllenme ile ürerler.
Camgöz
Galeorhinus galeus
İnce ve narin yapısı ile Akdeniz'de olduğu kadar Güney Afrika, Güney Amerika, Avusturalya ve kuzey ülkelerinin karasularında da yaşayan camgöz, aynı zamanda av köpekbalıkları olarak da bilinir. Uzun burunlu ve geniş ağızlıdır. Erkekleri ve dişileri ortalama 2 metre uzunluğunda olabilir ve en ağır camgöz yaklaşık 45kg ağırlığında ölçülmüştür. Sırt tarafı koyu renkli karın kısmı ile açık renklidir. Tabana yakın yerlerde, çakılların ve kayalıkların arasında, 50 metreden daha derin yerlerde gezinir. Daha küük balıklarla ve kabuklularla beslenir, göçebedir.
Güneşlenen köpekbalığı (Büyük camgöz)
Cethorhinus maximus
Dünyanın en büyük köpekbalığı olan Balina Köpekbalığı (Rhincodon typus)'tan sonraki en büyük köpekbalığıdır. 10 metre uzunluğa ve 3 ton ağırlığa ulaşabilir. Büyüklüğüne rağmen tıpkı balina köpekbalığı gibi, suyun içindeki planktonu süzerek beslenir. Balina köpekbalığı süzdüğü suyu püskürtürken büyük camgöz solungaçları ile suyu tarayarak beslenir. Beş solungacı vardır ve burnu çok uzundur. Koyu gri yada siyaha yakın renkli olmasının yanında gövdesinin rengi üzerinden daha koyudur. Kutup kuşağına yakın ve yarı- tropik / serin sularda yaşamayı sever. Uzun mesafeler katedip derin sulara kadar dalabilirler.
Mahmuzlu camgöz
Squalus acanthias
80 - 100cm uzunluğunda, ince ve uzun vücut yapısına sahip bir türdür. Sırtındaki iki sırt yüzgecinin ortasında sivri birer mahmuz bulunur. Halk arasında camgöz olarak adlandırılmasına rağmen sistematik olarak camgözler içinde yer almaz. Burnu uzun gözleri büyüktür. Çok keskin dişlere sahiptir ve bu nedenle profesyonel balıkçıların ağlarına zarar verdiği görülür. Ağzında iki sıra diş bulunur. Etçil beslenir, sürü halindeki balıklar ve kafadan bacaklılar tükettiği besinler arasındadır. İnsanlara saldırdığı görülmemiştir. Avrupa'da, Amerika'da, Kanada'da buy balığın tüketimi vardır. Avrupa'da ticareti yapılan fakat tüketilmesi tavsiye edilmeyen türler listesinde yer almaktadır.
Kısa yüzgeçli Mako - Sivriburun camgöz
Isurus oxyrhincus
60 ile 200kg arasındaki ağırlığa erişebilen sivri burun camgöz, genellikle koyu mavi sırt rengine sahiptir. Gövdesinin altı beyazdır ve etçil beslenir. Ton, kılıç, yelken ve palamutgiller gibi hızlı yüzen balıklar bu köpekbalığının doğal besinleridir. Ortalama 40 km hızla yüzebilmekle birlikte 70km gibi etkileyici hızlara erişebilir, uzun mesafeleri yüzerek katedebilir. Köpekbalığı ailesi içindeki en hızlı balıktır. Tropik ve subtropik kuşaktaki ılık ve sıcak sularda yayılım gösterir. Dişi bireyler erkeklerden daha iri ve büyüktür. Suyun 500 metre derinliğine kadar olan pelajik bölgesinde yaşar.
Tilki köpekbalığı
Alopias vulpinus
6 metre kadar uzunluğa sahip olabilen bu köpekbalığını ayırdeden en önemli özelliği gözle görülür şekilde uzamış olan arka kuyruğunun üst kısmıdır. Kısa bir gövdesi vardır ve gövdesine oranla uzun yanal yüzgeçleri vardır. Koyu gri metalik bir gövde rengine sahiptir ve suyun pelajik bölgesinde yaşar. Çok soğuk kutup suları hariç tüm dünya denizlerinde, kıyıya yakın yerlerde ve açık denizde yaşar. Keskin iki sıra dişleri vardır. Vücut formu sayesinde hızlı ve efektif bir şekilde yüzer. Yavruları katil balinaların doğal besiniyken yetiştkin olanların bilinen avcısı yoktur.
Mavi köpekbalığı - Pamuk balığı
Prionace glauca
Ortalama 2 - 3 metre uzunluğa erişebilen pamuk köpekbalığı, ince ve uzun bir vücut formuna sahiptir ve uzun bir burnu vardır. Erkekleri ortalama 35kg civarında dişileri ise 150kg ağırlığında olabilir. Dünyada en derin, en soğuk ve en sıcak denizlerde yayılım göstermeyi başarmış köpekbalığıdır. Uzun mesafeleri yüzerek göç edebilirler. Kafadan bacaklılarla ve sürü halindeki balıklarla beslenir.20 yıla kadar yaşadığı düşünülmektedir. Vücudunun üst kısmı koyu mavi alt kısmı ise beyaz ve tonlarıdır. Koku duyuları son derece gelişmiştir.
İpek köpekbalığı
Carcharhinus falciformis
Dünya üzerindeki tropik denizlerde yaşayan ipek köpek balığı, diğer türler gibi pelajik bölgede yaşama eğilimi gösterir. 50 metreye kadar olan kıyı sularında sıklıkla rastlanır ve çok hareketli bir balık olmasıyla bilinir. Kafadanbacaklılarla ve diğer balıklarla beslenen iyi bir avcıdır. Düşük frekanslı elektik ve titreşimleri de kolaylıkla hisseder. İpek köpekbalığı saldırgan bir balıktır ve dalgıçlar için tehlikeli olabilir. Bazı ülkelerde ticari olarak avcılığı yapılır.
Siyah uçlu köpekbalığı
Charcharinus limbatus
2 - 2.5 metre uzunluğa erişebilen siyah uçlu köpekbalığı, etçildir ve küçüğk balıklarla ve yumuşakçalarla beslenir. Resiflerin çevresinde dolaştığı gözlenen bu köpekbalığı çok yaygın bir türdür ve genellikle zararsızdır. Tropik ve subtropik bölgelerde yayılım gösterir. Ayrıca acı sularda da rastlanabilir. Pektoral, kavdal ve pelvik yüzgeçlerinin ucundaki siyah noktalarla diğer türlerden ayrılır ve ismini buradan alır. Sırtı yüksekçedir ve dişleri uzun, sivridir. Hızlı ve enerjik bir avcıdır.
Dik burun karkaryas
Lamna nasus
Kuzey ve güney kutbunun soğuk, serin subtropik sularda yaşama eğilimi gösteren metalik renkli dikkat çekici bir köpekbalığı türüdür. Ortalama 2.5 metre ve 135kg civarında olabilir. Vücudunun üst kısmı gri alt tarafı ise beyazdır. Yaşadığı su kolonu içindeki balıklarla ve yumuşakçalarla beslenir. Kıyı suları ile 1400 metreye kadar olan derinliklere bulunabilir. Eti ve yüzgeçleri yüzünden avcılığı yapılır ve fiyatı yüksektir. Düşük üreme kabiliyeti, aşırı avcılığını karşılayamamaktadır.
Kum kaplanı köpekbalığı
Carcharias taurus
Hızlı, gelişmiş ve büyük balıkları avlama kabiliyeti olmadığından küçük yumuşakçalarla ve ahtapotlarla beslenen kum kaplanı köpek balığı, Akdeniz'in batı kıyılarında yayılım gösterir ve dünyadaki yayılımı kısıtlı olan türlerdendir. En geniş yayılım alanı Uzakdoğu kıyılarında gözlenmektedir. Burnu hafifçe yukarıya kıvrıktır ve bir kaç sıra dişleri vardır. Hemşire köpekbalığı olarak da bilinir. Ortalama 2 - 3 metreye kadar büyür, 110 -120kg'a kadar ağırlığa erişebilir. Sırtının üst kısmında kızıl-kahverengi noktalar vardır ve üst kısmı gridir. Su yüzeyden hava yutabilir.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder